Wprowadzenie

Niniejsza bibliografia jest bardziej zbiorem wskazówek bibliograficznych niż bibliografią naukową. Nie pretenduje także do przedstawienia wszystkich tytułów książek dotyczących tematyki Polonii australijskiej w języku polskim i angielskim.

Tekst składa się z pięciu części. Pierwsza zawiera najważniejsze publikacje na temat historii i kultury australijskiej, w tym tematyki wielokulturowości, wydanych w języku polskim. Druga dotyczy prac na temat życia społecznego, kulturalnego i organizacyjnego Polonii w Australii. W dziale poświęconym historii Polonii zamieszczono także wspomnienia i relacje z podróży Polaków odwiedzających Australię przed 1945 r. Trzecia i czwarta część, natomiast, zawiera wspomnienia, pamiętniki oraz relacje z podróży Polaków po Australii po 1945 r. Piąty dział wymienia utwory beletrystyczne o tematyce polonijnej.

W miarę możliwości zamieszczono krótkie adnotacje bibliograficzne, szczególnie dotyczące tych publikacji, których tytuły wymagają dopełniających wyjaśnień.
 

Andrzej Jaroszyński
Ambasador RP w Australii

Canberra, styczeń 2012

I. Historia i kultura Australii - publikacje w języku polskim

Bednarowicz Ryszard. Sztuka Aborygenów. Poznań: Galeria, 2004, 255 s., il. Napisana przystępnie i z wielką znajomością tematu przez absolwenta Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu, od 1982 r. przebywającego w Australii. Zawiera bardzo bogaty materiał ilustracyjny.

Clark Manning. Historia Australii (A short history of Australia, 1964). Tłum. Katarzyna Bażyńska-Chojnacka, Piotr Chojnacki. Warszawa: Bellona, 2004, 266 s. Jedna z klasycznych publikacji znanego historyka australijskiego.

Lencznarowicz Jan. Australia. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2005, 485 s., bibl., il., mapy, seria: „Historia państw świata w XX wieku”. Dobrze udokumentowana historia kontynentu, rozbudowana część poświęcona najnowszym dziejom politycznym. Zawiera kalendarium i wskazówki bibliograficzne.

Olszewski Wiesław. Historia Australii. Wrocław: Ossolineum, 1997, 307 s., bibl., tabl., il., seria „Historie powszechne”. Pierwsza w Polsce próba obszernego przedstawienia dziejów Australii w perspektywie politycznej, społecznej i kulturowej. Zawiera cenne wskazówki bibliograficzne.

Rickard John. Australia. Historia kultury (Australia. A cultural history, 1988). Tłum. Wojciech Winert. Red. naukowa Wiesław Olszewski. Wrocław: Ossolineum, 1994, 219 s., il., mapy, bibl. Klasyczne studium jednego z najwybitniejszych historyków australijskich.

Smolicz Jerzy Jarosław. Kultura i nauczanie w społeczeństwie wieloetnicznym (Culture and education in a plural society, 1979). Tłum. Elżbieta Grabczyk-Ryszka. Warszwa: PWN, 1990, 381 s. Klasyczna praca z zakresu socjologii kultury dotycząca głównie społeczeństwa australijskiego. Autor (1935-2006), australijski socjolog polskiego pochodzenia, jeden z twórców australijskiej polityki wielokulturowości.

Smolicz Jerzy Jarosław. Współkultury Australii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1999, 316 s. Zbiór artykułów wybitnego socjologa australijskiego polskiego pochodzenia na temat współczesnego życia społecznego i kulturalnego w perspektywie wielokulturowości.

II. Polonia

Historia 

Allbrook Marilyn, Cattalini Helen. The General Langfitt story: Polish refugees recount their experiences of exile, dispersal, and resettlement. Canberra: Australian Government Pub. Service, 1995, 151 s., il., mapy. Kronika przeszło tysiąca uchodźców z Europy, głównie Polaków, na statku „General W.C. Langfitt” przybyłego do Fremantle, Zachodnia Australia w lutym 1950 r.

Broinowski Richard. A witness to history. The life and times of Robert Broinowski. Carlton South: Melbourne University Press, 2001, 257 s., il., bibl. Biografia bankiera i polityka, potomka Graciusa J. Broinowskiego (1837-1913), który dał początek znanemu rodowi Broinowskich w Australii.

Dolański Bolesław. Trzy epoki z życia mego, czyli wyjazd do Australii, tamże mój pobyt i powrót do Europy.  Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1981, 270 s., bibl. Pierwsze wydanie relacji z dwuletniego pobytu w Australii na podstawie rękopisu B. Dolańskiego (1824-1877?).

Gilson Miriam, Zubrzycki Jerzy. The foreign-language press in Australia, 1848-1964. Canberra: Australian National University Press, 1967, 233 s., il., bibl. Historia prasy obcojęzycznej w Australii, zawiera informacje na temat prasy polskojęzycznej.

Heney H. M. E. In a dark glass. The story of Paul Edmond Strzelecki.  Sydney: Angus & Robertson, 1961, 255 s., tabl. Popularna biografia E. P. Strzeleckiego. Spotkała się z krytyką polskich historyków w Australii.

Kałuski Marian. Sir Paul E. Strzelecki. The man who climbed and named Mt. Kosciusko. West Sunshine, Vic.: Polish- Australian Historical Society and Polish-Australian Cultural Society, 1981, 55 s., il.

Kałuski Marian. Sir Paul E. Strzelecki: a Polish count’s explorations in the 19th century Australia.  Melbourne: Australasian Education Press, 1985, 70 s., il., bibl.

Kałuski Marian. The Poles in Australia.  Melbourne: AE Press, 1985, 149 s., bibl., il., seria: „Australian ethnic heritage series”. Pierwsza historia Polaków w Australii w języku angielskim. Zawiera zarys historii Polski jako podłoża emigracji.

Karolewicz-Waydowa Janina. Sztuka: życie: mój pamiętnik. Opr. i koment. Adolf Gozdawa-Reutt. Wrocław: Ossolineum, 1969, 425 s., il., wyd. 2. Zawiera rozdział na temat Australii. Autorka (1876-1955) występowała jako śpiewaczka sopranowa z Melba Grand Opera Company w Australii w 1911 r. Patrz również pamiętniki jej męża W. Waydy „Pod krzyżem południa”.

Korzeliński Seweryn. Opis podróży do Australii i pobytu tamże od 1852 do 1856 roku. T. 2 napisany przez Seweryna Korzelińskiego. Kraków: [s.n.], 1858, 419 s. Pierwszy w języku polskim opis Australii. Barwne przedstawienie życia w Melbourne i złotych polach stanu Wiktoria. Fragmenty pamiętnika zostały wydane w języku angielskim.

Ładanowski Stefan.  Przez lądy i  morza: Ameryka, Australija, Azja, Afryka. Warszawa: Wydawnictwo Arcta, 1925, 342 s., il., mapy. Wyd. 2, seria: „Ziemia w opisach i obrazach”. Zbiór 51 artykułów m.in. o Australii: R. von Lendenfeld „Góry Kościuszki”, P. Privat-Deschanel „Kwestia królików”,  S. Wiśniewski „Krajowcy”.

Marlowe Peter Gerald. The forefathers: a family history of four Polish Hill River pioneers, Lucas Bula 1808-1947, Michal Drula 1820-1901, John James Marlow 1840-1909, Johann Wayman 1816-1847 and their descendants.  [Shearwater: P. G. Marlowe, 2003?], 398 s., il., mapy, port., bibl. Dzieje pionierskich rodzin przybyłych w latach 40. XIX w. do Polish Hill River, pierwszej polskiej osady w Australii.

Maryański Podest. Projekt kolonizacji polskiej w Australi Zachodniej.  „Gazeta Handlowo-Geograficzna”, 1897, nr 2 (25). Autor (1854-1914) przebywał w Australii jako geolog i inżynier górniczy. Powyższy tekst nie jest publikacją książkową, ale ze względu na jego oryginalność warty jest przypomnienia.

Modistach Simon et al. Młodystach. A family history of Polish pioneers. Adelaide: Lutheran Publishing House, 1985, 236 s., il. Dobrze udokumentowana historia rodziny Młodystachów (Modistachs) przybyłych z Wielkopolski do Południowej Australii w roku 1844.

Nałkowski Wacław.  Gieografja malownicza: z wrażeń podróżników. 1, Australia (z Polinezją / ułożył Wacław Nałkowski).  Warszawa: M. Arct, 1902, 165 s., il. Autor (1851-1911) wyboru relacji z podróży do Australii był wybitnym geografem, pedagogiem i działaczem społecznym.

Pasternak Józef. Wspomnienia. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975, 196 s. Autor przebywał w Australii w latach 1915-1919 jako internowany jeniec armii niemieckiej.

Paszkowski Lech. Social background of Sir Paul Strzelecki and Joseph Conrad. Melbourne: Australia Felix Literary Club, 1980, 56 s., seria: „Documentary & Historical Series”, nr 3.

Paszkowski Lech. Poles in Australia and Oceania 1790-1940. Sydney, Oxford: Australian National University Press, 1987, 429 s., bibl. Poszerzone wydanie angielskie publikacji wydanej w Londynie w 1962 r.

Paszkowski Lech. Polacy w Australii i Oceanii 1790-1940. Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski, 2008, 398 s., il., bibl. 1 wyd. Londyn: B. Świderski, 1962, 344 s., il. Klasyczne studium dotyczące historii osadnictwa polskiego i Polaków w Australii. Patrz wyżej.

Paszkowski Lech. Sir Paul Edmund de Strzelecki: reflections on his life. Melbourne: Arcadia Australian Scholarly Publishing, 1997, 370 s., il., mapy, bibl. Jedna z najlepiej udokumentowanych historii życia i działalności P. E. Strzeleckiego.

Słabczyński Wacław.  Paweł Edmund Strzelecki - polski badacz Australii. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1954, 101 s., mapa, il. Popularna biografia znanego odkrywcy i badacza polskiego w Australii.

Słabczyński Wacław. Paweł Edmund Strzelecki: podróże, odkrycia, prace. Warszawa: PWN, 1957, 327 s., mapa, il., bibl. Zawiera bogatą bibliografię.

Ujejski Roman. Wspomnienia z podróży do Australii. Lwów: Jakubowski, Zadurowicz; Warszawa: Gebethner, Wolff, 1893, 162 s. Autor (1856-1935) przebywał w Australii w roku 1890. Opublikował wiele książek podróżniczych, m.in. na temat Indii.

Wayda Władysław. Pod krzyżem południa. Lwów: Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, 1921, 104 s. Opis podróży z Egiptu do Australii. Zawiera opisy pobytu w Australii.

Wiśniowski Sygurd. Na kraj świata, po złoto i przygody. Wybór, oprac., wstęp Romana Przybyłowska-Bratkowska i Stefan Bratkowski. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1979, 229 s. Pierwsza część przygód publicysty i podróżnika (1841-1892) opisanych pierwotnie w dwóch tomach książki pt. „Dziesięć lat w Australii”.

Wiśniowski Sygurd.  W pogoni za nową przygodą. Wybór, oprac., wstęp Romana Przybyłowska-Bratkowska i Stefan Bratkowski. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1979, 171 s. II część „Dziesięciu lat w Australii”.

150 years of Polish settlement in South Australia 1856-2006. Adelaide: Polish Hill River Church Museum Committee, 2006, 44 s., il. Krótka historia pierwszej osady polskiej w Australii.

Życie i organizacje społeczne

Achmatowicz-Otok Anna, Otok Stanisław. Polonia australijska. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1985, 175 s. Dzieje, rozmieszczenie geograficzne, struktura demograficzno-zawodowa, asymilacja i naturalizacja polskiej grupy w Australii. Obszerne dane statystyczne.

Achmatowicz-Otok Anna. Miejsce Polonii w strukturze społeczeństwa australijskiego: studium geograficzne. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1988, 254 s., mapy.

Aspiration of Polish young people = Aspiracje polskiej młodzieży. Melbourne: Australian-Polish Community Services, 2004, 99 s. Teksty w języku angielskim i polskim. Wypowiedzi młodych Polaków i Australijczyków polskiego pokolenia dotyczące m.in. znaczenia kultury polskiej.

Budrewicz Olgierd. Wśród polskich kangurów. Warszawa: Interpress, 1982, 189 s. Zbiór popularnych szkiców współczesnych Australijczyków polskiego pochodzenia, którzy wywarli wpływ na przemiany społeczne i kulturowe Australii.

Czego chcemy i dokąd dążymy. Sympozjum. Adelaide, Australia 7-9 listopada 1997. Adelajda: Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Australii; Rada Naczelna Polskich Organizacji w Australii, 1997, 71 s.

Czterdzieści lat Polonii australijskiej na łamach „Tygodnika Polskiego”. Aut. tekstów: Małgorzata Okurowska et al. Red. i kom. Zdzisław Drzymulski et al. Melbourne: Contal Co., 1991, 285 s., il., port.

Drozd Elizabeth, Ribarow Joseph. Profiling the second generation Polish--Australians. Footscray, Vic.: Australian-Polish Community Services, 1993, 33 s., bibl.

Drozd Elizabeth. They have come a long way: the settlement of the 1980s wave of Polish immigrants in Melbourne. Footscray, Vic.: Australian-Polish Community Services, 2001, 123 s., bibl.
Emigracja z Polski po 1989 roku: książka zbiorowa. Red. Bolesław Klimaszewski. Kraków: Grell, 2002. Zawiera tekst E. Lipińskiej „Polscy imigranci lat dziewięćdziesiątych w Australii”.

Emigracja z ziem polskich w XX wieku: drogi awansu emigrantów. Red. Adam Koseski. Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku, Stowarzyszenie Wspólnota Polska, 1998, 159 s. Zawiera rozdział J. Lencznarowicza „Wkład polskiej emigracji w rozwój Australii po II wojnie światowej”.

Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii. Red. Kazimierz Dopierała. Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski, T.1 A-E, 2003; T.2 F-K, 2003; T.3 K-O, 2004; T.4 P-S, 2005; T.5 S-Ż, 2005. Zawiera hasła dotyczące Polonii australijskiej.

Expanding the dialague: ten years of the Australian Institute of Polish Affairs. Manuka, ACT: The Australian Institute of Polish Affairs, 2001, 44 s., il. Zarys działalności Australijskiego Instytutu Spraw Polskich założonego m.in. przez J. Zubrzyckiego.

Filek Michał et al. Stowarzyszenie Kombatantów Australii 1950-1992. Adelajda: Zarząd Krajowy Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Australii, 1992, 434 s., fot. port.

Harris Roger Mcl., Smolicz Jerzy J. Australijczycy polskiego pochodzenia: Studium adaptacji i asymilacji młodego pokolenia. Tłum. i oprac. Grzegorz Babiński. Wrocław: Ossolineum, 1984, 238 s., seria: „Biblioteka polonijna”. Praca naukowa napisana z perspektywy australijskiej polityki wielokulturowości. Streszczenie w języku angielskim.

Helman Włodzimierz. Polonia w Australii i Nowej Zelandii. Lublin: Polonijne Centrum Kulturalno-Oświatowe Uniwersytetu Marii Curie-Skło-dowskiej, 1979, 198 s., bibl. Popularne omówienie historii Polaków w Australii. Zawiera informacje o kontaktach działaczy Polonii z władzami PRL.

Jan Paweł II w Australii: spotkania z Polonią Melbourne M.C.G. 28 listopad 1986. Oprac. Z.P. Koziell, W. Słowik. Melbourne: Spectrum Publications, 1986, 94 s., il.

Johnson Ruth.  The assimilation myth. A study of second generation Polish immigrants in Western Australia. The Hague: Martinus Nijhoff, 1969, 117 s. Poszerzone wydanie publikacji „Immigrant assimilation: a study of Polish people in Western Australia”, Perth, 1965. Pierwsze opracowanie procesu asymilacji drugiego pokolenia polskiego w Zachodniej Australii.

Julian Roberta et al.  Refugees in Tasmania. Belconnen, A.C.T.: Department of Immigration and Multicultural Affairs, 1997, 191 s., mapy, bibl. Zawiera rozdziały dotyczące polskiego osadnictwa po II wojnie światowej w Tasmanii.

Jupp James. The Australian people: an encyclopedia of the nation, its people and their origins. Cambridge: Cambridge University Press, 2001, 940 s., bibl., mapy. Fundamentalna praca dotycząca grup etnicznych w Australii. Zawiera teksty Lecha Paszkowskiego, Sev Ozdowskiego, Jana Pakulskiego, Adama Jamrozika i Jarosława Jerzego Smolicza na temat Polonii australijskiej. 621-632 ss.

Jupp James. From White Australia to Woomera. The Story of Australian Immigration. Cambridge: Cambridge University Press, 2002, 256 s. Zawiera liczne odniesienia do Polonii australijskiej.

Kałuski Marian. Polonia katolicka w Australii i działalność duszpasterska polskich dominikanów w Australii i Nowej Zelandii.  Melbourne: Dominikański Ośrodek Duszpasterstwa Polskiego w Wiktorii, 2010, 224 s., il., bibl. Publikacja wydana z okazji 50-lecia pracy duszpasterskiej polskich dominikanów w Wiktorii.

Kempa Tadeusz. Polacy w Tasmanii. 1947-1972. Hobart: [nakładem autora], 1974, 121 s. Kronika organizacji polskich w Queensland 1913-1982. Brisbane: Wydano nakładem „Polonii” Stowarzyszenia Polaków w Queensland, 1996, 237 s., il., port.

Kronika federacji polskich organizacji w Wiktorii, 1962-1992. Red. Zdzisław Andrzej. Derwiński. Melbourne: Polish Community Council of Victoria, 1993, 396 s., il., wyd. 2. Wyd. 1 „Krótka kronika …” z roku 1992, 36 s.

Kudła Wiesław. Polonia australijska i jej współpraca gospodarcza z krajem. Oprac. Wiesław Kudła, Katarzyna Zdunek. Warszawa: Uniwersytet Warszawski. Wydział  Nauk Ekonomicznych; z. 11, 1990, 159 s., bibl., mapa. Publikacja poświęcona stosunkom gospodarczym między Australią a Polską od 1945 r., w tym relacjom z Polonią.

Langowski Elizabeth. Lonesome no more: a study into the needs of isolated elderly Polish women who arrived in Australia in the 1980’s and 1990’s. Footscray, Vic.: Australian-Polish Community Services, 2000, 74 s., bibl. Praca poświęcona problemom opieki nad kobietami samotnymi w polskiej społeczności w Melbourne.

Lencznarowicz Jan. Prasa i społeczność polska w Australii: 1928-1980. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994, 248 s., bibl. Publikacja naukowa. Zawiera obszerną dokumentację materiałów źródłowych.

Leuner Beata. Migration, multiculturalism, and language maintenance in Australia: Polish migration to Melbourne in the 1980s. Bern; New York: Peter Lang, 2008, 334 s., bibl. Najnowsza praca naukowa na temat polskiej migracji do Melbourne z lat 1980.

Mackiewicz Grażyna. In the queue: unemployment in the Polish community in Melbourne. Melbourne: Australian-Polish Community Services. 1997, 93 s. Praca poświęcona jest kwestii bezrobocia Polonii w Melbourne.

Łukasik Witold. Tygodnik Polski. Sześćdziesiąt lat w służbie Polonii australijskiej i nowozelandzkiej. Melbourne”. Kościuszko Society Incorporated, 2010, 269 s., il., bibl. Historia najdłużej wydawanego czasopisma w języku polskim w Australii. Zawiera podtytuł „Polish Weekly. Sixty Years in the Service of Polish Community in Australia and New Zealand” oraz przedmowę w języku angielskim „From the Publisher” Huberta Roginskiego.

Materials in the National Library of Australia on Poles in Australia: compiled on behalf of the Polish Historical Institute by Mark Biega, Wanda Horky, Anna Skurowski, Teresa Wojkowska. Canberra: Polish Historical Institute in Australia, 1998, 33 k. Bibliografia publikacji na temat Polonii australijskiej w księgozbiorze Biblioteki Narodowej w Canberrze.

Nasze drogi w Australii, 1947-1977. Red. Andrzej Racieski. Hobart: Klub Karpatczyków, 1978, 185 s., il., bibl. Dzieje byłych żołnierzy Brygady Samodzielnej Strzelców Karpackich osiadłych w Australii.

Niedzwiecki Yolanta. It’s my duty: a report of the stressors, copyingmechanisms and use of services by Polish carers. Footscray: Australia-Polish Community Services; Migrant Resource Centre. North West Region, 2000, 105 s., tabl., bibl.

Pakulski Jan. Polish migrants in Hobart, monograph no. 1. Hobart: Department of Sociology, University of Tasmania, 1984.

Polacy w Południowej Australii 1948-1968. Tom I. Red. Mariana Szczepanowski. Adelajda: Polish Association in South Australia, 1971, 397 s., il. Zawiera kilkadziesiąt artykułów i wspomnień wielu autorów.

Polish Community in Western Australia 1950-2005. [chief editor, Halina T. Szunejko] Maylands, W.A.: Polish Community Council of Western Australia, 2006, 228 s., il., mapy, bibl. Historia polonijnych organizacji w Zachodniej Australii.

Polish migrants’ stories = Życiorysy polskich emigrantów. Red. Monika Wiench, Elizabeth Drozd. Footscray, Vic.: Australian-Polish Community Services, 2006, 201 s. Wspomnienia kilkunastu Polaków przybyłych do Australii w latach 1947-1954. Równoległe teksty w języku angielskim i polskim.

Polish organizations in Australia: an updated and classified directory = Polskie organizacje w Australii: lista i klasyfikacje. Oprac. Robert Czernkowski, Jan Pakulski. Hobart: R. Czernkowski & J. Pakulski, 1987, v. 1.

Polish people and culture in Australia. Red. Roland Sussex, Jerzy Zubrzycki. Canberra: Dept. of Demography; Institute of Advanced Studies, Australian National University, 1985, 223 s., il., bibl. Podstawowa publikacja dotycząca wkładu społeczności polskiej w kulturę i życie społeczne Australii.

Polonia in Australia: challenges and possibilities in the new millennium. Red. Elizabeth Drozd i Desmond Cahill Altona, Vic.: Common Ground Publishing, 2004, 108 s. Teksty z konferencji „Where to now? Polonia in Australia” 14.02. 2003 w Melbourne. Autorzy m.in. Desmond Cahill, Elizabeth Drozd, James Jupp, Adam Jamrozik, Wiesław Słowik Polska diaspora. Red. Adam Walaszek. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2001, 606 s., bibl. Zawiera rozdział na temat Australii autorstwa Jana Lencznarowicz, ss. 395-409.

Polski adwentyzm w Australii: praca zbiorowa = Polish adventism in  Australia. Red. Bogusław Kot. Adelajda: Wiadomości Polonii Adwentystycznej, 1993, 149 s., fot. Pomnik katyński w Adelajdzie. Red. Andrzej Szczepański et al. Adelajda: Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Australii, c. 1977, 125 s. Historia powstania pierwszego na świecie pomnika katyńskiego.

Robe Stanley. The Poles and Australia: a bibliographical record, 1775-1980. Melbourne: Australian Institute of Multicultural Affairs, 1986, 471 s. Bibliografia publikacji w języku polskim, angielskim i niemieckim dotycząca poloników australijskich głównie w polskich i australijskich bibliotekach. Zawiera liczne nieścisłości.

Rocznik Muzeum i Archiwum Polonii Australijskiej. Tom I. Red. Piotr P. Bajer et al. Melbourne: Wydawnictwo Muzeum i Archiwum Polonii Australijskiej, 1996,123 s., bibl. Zawiera trzy artykuły m.in. o działalności Polonii na rzecz niepodległości Polski w latach 1945-1990 oraz wspomnienie S. Łowickiego.

Rocznik Muzeum i Archiwum Polonii Australijskiej. Tom II. Melbourne: Wydawnictwo Muzeum i Archiwum Polonii Australijskiej, 2007, 171 s., bibl. Artykuły m.in. na temat P. E. Strzeleckiego i wspomnienia N. Boratyna.

Rocznik Muzeum i Archiwum Polonii Australijskiej. Tom III. Red. Piotr P. Bajer, Zdzisław A. Derwiński, Helena Evert. Melbourne: Wydawnictwo Muzeum Archiwum Polonii Australijskiej, 2009, 219 s. Zawiera, m.in. „Zarys historii ‘Tygodnika Katolickiego’ / ‘Tygodnika Polskiego’” (1949- 2009) Witolda Łukasiaka oraz „Polscy adwentyści w Australii” Eugeniusza J. Majchrowskiego.

Schindlmayr Thomas. Community  profiles. 1996 census. Poland born. Belconen, A.C.T.: Department of Immigration and Multicultural Affairs, Statistics Section, 2000, 45 s., tabl., bibl. Opracowanie na temat danych statystycznych spisu powszechnego z 1998 r. dotyczące polskiej grupy etnicznej.

Sekulla Georgie P., Legge Krystyna. Our dream, our future: a history of Midland-Bellevue Polish Community 1950-2006. [Swan View, W.A]: G. Sekulla & K. Legge, 2007, 442 s., port. il., bibl. Historia Polaków osiadłych w Midland-Bellevue w Zachodzniej Australii.

Smolicz Jerzy Jarosław. The Australia school through children’s eyes: a Polish-Australian view. Carlton, Vic.: Melbourne University Press, 1981, 135 s., bibl. Studium socjologiczne współpracownika prof. J. Zubrzyckiego na temat postaw Australijczyków młodego pokolenia.

Smolicz Jerzy Jarosław, Secombe Margaret J. Zostać Australijczykiem? Polski dom, australijska szkoła (The Australia school through children’s eyes: a Polish-Australian view). Tłum. Mirosław Boruta. Warszawa: Polonia, 1990, 167 s. Patrz jw.

Smolicz Jerzy Jarosław, Wozniak Aleksandra. From Poland to Australia in search of talent. Adelaide: Centre for Intercultural Studies and Multicultural Education, 1993, 61 s., bibl.

Sprengel Mieczysław. Emigracja polska w Australii w latach 1980-2000.  Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2004, 276 s., bibl. Najobszerniejsze studium poświęcone fali emigracji okresu „Solidarności”.

Stan i potrzeby badań nad zbiorowościami polonijnymi = The present situation of and need for studies on Polonia communities. [między-narodowa konferencja naukowa, Kraków 30 sierpnia - 3 września 1975 r.]. Red. Hieronim Kubiak i Andrzej Plich. Wrocław, Kraków: Ossolineum, 1976, 671 s. Zawiera artykuły: „Próba ustalenia stanu liczbowego Polonii australijskiej” Stanisława Otoka oraz „Komentarz na temat pozycji społeczno-zawodowej Polonii australijskiej” Ruth Johnson.

The ethnic press in Australia. Red. Abe I., Wade Ata i Colin Ryan. Melbourne: Academia Press and Footprint Publications, 1989, 278 s., bibl. Zawiera rozdział poświęcony prasie polonijnej autorstwa Mariana Kałuskiego, ss. 170-189.

The new Polish immigrants: a quest for normal life: report of the Polish Task Force to the Ethnic Affairs Commission of New South Wales. Opr. Adam Jamrozik. Sydney: The Task Force, 1983, 146 s., bibl. Autorem opracowania jest jeden z wybitnych socjologów australijskich urodzonych w Polsce. Wydał wiele publikacji na temat polityki wielokulturowości.

The new Polish settlers in New South Wales: problems of settlement and society’s response: interim report of the Polish Task Force to the Ethnic Affairs Commission of New South Wales, Sydney, March 22, 1983. Sydney: The Commission, 1983, 53 s., bibl.

The Polish community in Australia: creating a new future. Red. Elizabeth Drozd i Desmond Cahill. Footscray, Vic.: Australian-Polish Community Services, 1993, 109 s., bibl. E. Drozd jest znaną działaczką społeczną, była założycielką i prezesem Australian Community Services w Melbourne. Obecnie jest Komisarzem ds. wielokulturowości w rządzie stanowym stanu Wiktoria.

To my harcerki. Życie i praca instruktorek w Australii. Praca zbiorowa. Brisbane: Nakładem Komendy Chorągwi Harcerek w Australii, 2010, 148 s., fot. Zbiór not biograficznych 42 instruktorek Chorągwi Harcerek w Australii. Publikacja wydana z okazji 100-lecia polskiego harcerstwa.

Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej. 50 lat pracy Towarzystwa na Antypodach. Red. Maksymilian Szura, (TChr.). Narrabundah, ACT: Prowincja Św. Rodziny w Australii i Nowej Zelandii, 2009, 245 s., 38 s., fot. Historia działalności Księży Chrystusowców w Australii i Nowej Zelandii w latach 1959-2009. Jest to rozszerzona wersja publikacji Autora z 1984 roku. Zawiera bogaty materiał dokumentalny oraz biogramy kapłanów pracujących w środowisku polonijnym.

Wiench Monika, Drozd Elizabeth. Polish migrants’ stories / Życiorysy polskich emigrantów. Footscray, Vic.: Australian-Polish Community Services, 2006, 201 s., il. Teksty równoległe w języku angielskim i polskim.

Włodarczyk Krystyna. Proces adaptacji współczesnych emigrantów polskich do życia w Australii. Warsaw: Centre of Migration Research, 2005, 71 s., bibl., seria: „CMS Working Papers” 3/61.
Unikowski Rachal. Communal endeavours: migrant organizations in Melbourne. Canberra: Australian National University Press, 1971, 333 s., seria: „Immigrants in Australia series”. Zawiera rozdział na temat Polonii.

York Barry. Polish Australian oral history project [sound recording]. 1996. Nagrania wywiadów z 40 znanymi Polakami, którzy przybyli do Australii po II wojnie światowej. Zbiór został utworzony dla Biblioteki Narodowej w Canberrze we współpracy z Polskim Instytutem Historycznym w Australii.

Young David. From Vistula to Derwent: the story of the Polish community in Hobart. New Town, Tas.: Polish Association Hobart, 2000, 180 s., bibl. Zarys historii polskiej społeczności w Hobart, Tasmania.

Zubrzycki Jerzy. Settlers of the Latrobe Valley: a sociological study of immigrants in the brown coal industry in Australia. Canberra: Australian National University, 1964, 306 s., bibl. Studium socjologiczne na temat polskich emigrantów w Latrobe Valley w stanie Wiktoria autorstwa jednego z najwybitniejszych australijskich socjologów, Jerzego Zubrzyckiego (1920-2009), współtwórcy teorii wielokulturowości.

10th Anniversary of Polish Carpathian Group in Australia 1947-1957. Red. Andrzej Rącieski. Launceston: Polish Carpathian Brigade Association in Australia, 1957. Jedna z pierwszych publikacji na temat polskiego osadnictwa w Australii.

Kultura

Besemeres Mary, Wierzbicka Anna. Translating lives. Living with two languages and cultures. St. Lucia, Queensland: University of QueenslandPress, 2007, 181 s., bibl. Zawiera dwa rozdziały Anny Wierzbickiej i jej córki Mary Besemeres na temat doświadczeń posługiwania się językiem polskim i angielskim.

Dębski Robert. Dwujęzyczność angielsko-polska w Australii. Języki mniejszościowe w dobie globalizacji i informatyzacji. Kraków Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, 250 s., tabl., il., seria: „Pol-szczyzna w dobie globalizacji”.

Gawroński Andrzej.  Mój punkt widzenia: felietony australijskie. Toruń: Biblioteka Uniwersytecka. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1999, 109 s, il., bibl. Felietony i eseje znanego dziennikarza i publicysty polonijnego zamieszkałego w Australii (1916-1997).

Gronowski Roman. Listy z Australii Romana Gronowskiego. Wstęp i oprac. Bogumiła Żongołłowicz. Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski; Melbourne: [s.n.], 2005, 240 s. Wybór listów dziennikarza i publicysty, właściciela „Tygodnika Katolickiego”, wydawcy „Tygodnika Polskiego” w Melbourne. Autor żył w latach 1913-1974.

Lumb Peter, Hazell Anne. Diversity and diversion: an annotated bibliography of Australian minority literature. Richmond, Vic.: Hodja Educational Resources Co-operative, 1983, 123 s. Zawiera rozdział na temat pisarzy polskiego pochodzenia.

Krzymuski Henryk Jan. Emigranckie igraszki w krainie kangurów. Adelaide: c. 2002 [nakładem autora], 428 s., il. Historia polskiego teatru „Sta-ry” oraz polskiego radia i teatru amatorskiego w Adelajdzie. 

Polskie nazwy geograficzne świata. Cz. 3. Afryka, Ameryka Północna, Ameryka Południowa, Australia i Oceania. Red. Izabela Krauze-Romczyk, Jerzy Kondracki. Warszawa: Państwowa Służba Geodezyjna i Kartograficzna, 1994, 118 s.

Skurjat Ernestyna. Shrine of Our Lady of Mercy of Jasna Gora, Berrima-Penrose Park: journeyings of Our Lady Queen of Poland, Queen of the World.  Berrima, N.S.W.: The Pauline Fathers Monastery, 1991, 72 s., il., mapy. Opis kaplicy, miejsca pielgrzymek w Berrima-Penrose Park zbudowanej przez OO. Paulinów.

Wronska-Friend Maria. Roses and red earth: Polish folk art in Australia. South Yarra, Vic.: Macmillan Art Pub., 2000, 127 s., il., bibl. Album wydany w związku z wystawą z lat 2009-2001 poświęconą polskiej sztuce ludowej w Australii.

The art of Feliks Tuszynski. Red. Tadeusz Zaremba. Płock: The Mazovian Museum in Płock, 2007, 207 s., il., bibl. Felix Tuszyński ur. w Płocku 1920 r., ocalony z holocaustu przybył do Australii w 1950 r. Zbiór obrazów i rysunków artysty, w posiadaniu Muzeum w Płocku.

W służbie krzewienia polskości… [Canberra: Zofia Sek-Sekalska, Cultural Foundation, 2001] 43 s., il. Opis działalności kulturalnej organizacji polonijnych w Autonomicznym Terytorium Canberry, autorstwa wybitnej działaczki kulturalnej Polonii australijskiej zmarłej w Canberrze w 2009 r.

Zieliński Wiesław. W literackiej krainie polskich kangurów. Rzeszów: Rzeszowski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, 2004, 73 s. Szkice o polskim piśmiennictwie w Australii po 1945 r. Żongołłowicz Bogumiła. Kabaret „Wesoła Kookaburra. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 2004, 133 s., il., bibl, seria: „Archiwum emigracji. Źródła i materiały do dziejów emigracji polskiej po 1939 roku”; t. 17. Historia znanego kabaretu literacko-satyrycznego. Zawiera teksty, głównie A. Chciuka i A. Gawrońskiego.

Żongołłowicz Bogumiła. O pół globu od domu. Obraz Polonii australijskiej w twórczości Andrzeja Chciuka. Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski, 2007, 168 s. Książka jest swoistym kluczem do twórczości A. Chciuka. Polonia australijska była tematem większości jego utworów.

Sylwetki działaczy, twórców kultury i nauki

Ci, o których powinniśmy pamiętać… Red. Elżbieta Mycielska-Dowgiałlo. Warszawa: Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin, t. 1, 2010, 290 s., il; t. 2, 2011, 307 s., il. Tom 1 przedstawia sylwetki prof. Anny Wierzbickiej z Canberry oraz Ludwiki Amber, poetki i tłumaczki z Sydney. Tom 2 zawiera sylwetki działaczy oświatowych i kulturalnych Marianny Łacek, Krystyny Niemotko oraz Ernestyny Skurjat-Kurek z Sydney.

Dudkiewicz Jadwiga. Mieczysław Warmus: życie i praca naukowa. Sydney: T. Simińska, 2003, 141 s., faks., il., port., bibl. Biografia prekursora informatyki w Polsce (1918-2007) od 1985 r. profesora Uniwersytetu w Woolong, zmarłego w Australii.

Dutkiewicz Adam. A matter of mind. An introduction to the art of Władysław Dutkiewicz (1918-1999). With contributions by John Jefferson and Brian Claridge. Norwood, S.A.: Moon Arrow Press, 2006, 64 s., il., bibl. Dobrze udokumentowana historia twórczości Władysława Dutkiewicza malarza, pisarza i reżysera, który przybył do Adelajdy w 1950 roku.

Dutkiewicz Adam. Adventures in art. The paintings, graphics, photographs and films by Ludwik Dutkiewicz. Norwood, S.A.: Moon Arrow Press, 2009, 71 s., il., bibl. Ludwik Dutkiewicz (1921-2007), starszy brat Władysława, jest uważany za czołowego przedstawiciela sztuki modernizmu w Adelajdzie. Autor, syn Ludwika, jest krytykiem sztuki i wydawcą w Adelajdzie.

Gadomscy Agnieszka i Krzysztof. Stanisław Ostoja-Kotkowski: mistrz światła. Przasnysz: Urząd Miasta, 2006, 84 s., il., bibl. Dotyczy wybitnego polskiego artysty osiadłego w Australii (1922-1994).
Gallus Halina, Mikołajczyk Eleonora. Ojciec Marcin Chrostowski. Poznań: [Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej], 2001, 457 s., tabl., il. Biografia dominikanina (1904-1974), duszpasterza akademickiego w Polsce, a następnie duszpasterza polonijnego w Australii.

Georgius Zubrzycki - doctor honoris causa Universitatis Studiorum Mickiewiczianae Posnaniensis. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1999, 27 s., il. port., seria: „Doktorzy Honoris Causa / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu”, nr 29. Jerzy Zubrzycki (1920-2009) był współtwórcą koncepcji wielokulturowości w Australii.

Judyccy Agata i Zbigniew. Polonia: Słownik biograficzny. Warszawa: PWN, 2000, 318 s. Zawiera biogramy wybitnych przedstawicieli Polonii australijskiej.

Wolniewicz Janusz. Kierunek wszędzie, czyli wędrówki po ścieżkach Polaków. Warszawa: Wydawnictwo Polonia, 1989, 222 s. Część II „Na morzach południowych” (ss. 135-222) zawiera sylwetki Polaków w Australii spotkanych przez autora w 1987 r.

Żongołłowicz Bogumiła. Andrzej Chciuk - pisarz z antypodów. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1999, 221 s., il., bibl. Portret życia i twórczości Andrzeja Chciuka (1920-1978) najwybitniejszego pisarza polskiego przybyłego do Australii w 1951 r. Podtytuł na okładce: ułan, literat, kucharz, nauczyciel, dziennikarz, społecznik. Autorka, ur. w 1955 r. w Słupsku, od 1991 r. w Australii. Wydała zbiory poezji i wiele publikacji dotyczących Polonii australijskiej. Patrz poniżej.

Żongołłowicz Bogumiła. Jego były Czerwone maki… Życie i kariera Gwidona Boreckiego - Guido Lorraine’a. Melbourne, Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski, 2010, 158 s., il., bibl. Książka opowiada o życiu i karierze artystycznej Gwidona Boreckiego (1912-2009), pierwszego wykonawcy pieśni „Czerwone maki pod Monte Cassino”. W roku 1959 osiedlił się w Australii, gdzie założył agencję artystyczną i australijską filię Związku Artystów Scen Polskich oraz organizował występy dla Polonii australijskiej.

Przewodniki dla emigrantów

Buchman Ilan L. et al. Przewodnik emigranta: Australia, Nowa Zelandia, Republika Południowej Afryki, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone. (Immigration guide to six English speaking countries, 1992). Warszawa: PWN, 1994, 204 s., Australia, ss. 13-72.

Directory of Polish-language providers, June 1993. Footscray, Vic.: Polish Community Services, 1993, 42 s.

Emerytury i renty z ZUS ustalane na podstawie umowy o zabezpieczeniu społecznym między Polską a Australią. Warszawa: Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Departament Rent Zagranicznych, 2010, 20 s.

Emigruj do Australii: informator dla osób ubiegających się o pobyt stały w Australii. Katowice: Index, Kancelaria Emigracyjna, c. 2003, 158 s.

Niedzwiecki Yolanta. Polish seniors in Melbourne: resource guide. Red. Grażyna Mackiewicz, Janet Cronin. Footscray, Vic: Australian-Polish Community Services, 1996, 28 s., mapy, bibl.

Rozmus K. (Wujek). Kącik emigranta. Zbiór informacji dla Polaków w Australii. Ashfield: Polish Welfare and Information Bureau of N.S.W., 1983, 246 s. Zawiera wiele praktycznych porad dotyczących m.in. prawa, edukacji, bankowości oraz warunków życia codziennego.

Wiadomości o Australii do użytku wychodźców. Warszawa: Nakładem Syndykatu Emigracyjnego, 1937, 56 s., mapa, seria: „Biblioteka Syndykatu Emigracyjnego”, z. 10.

Życie w Australii: przewodnik dla nowych osiedleńców (Living in Australia. Polish version). Canberra: Australian Department of Immigration Local Government and Ethnic Affairs, Australian Government Publishing Service, 1984, 210 s. Zawiera podstawowe informacje pomagające w osiedleniu się w Australii. Przewodnik został przygotowany dla nowoprzybyłych z różnych krajów.

III. Pamiętniki i wspomnienia

Arter Halina. Wędrówki przez życie: wspomnienia spisane poza Ojczyzną 1932-2002. Warszawa: Anagram; współpraca Fundacji Sztuki na rzecz „Integracji”, 2004, 331 s., il. Wspomnienia urodzonej w roku 1932 Polki zawierające etap wysiedlenia do ZSRS, pobytu i działalności polonijnej w Australii.

Gajek Edmund. Z misją na antypody (1959-1964). Poznań: Wydawnictwo Towarzystwa Chrystusowego „Hlondianum”, 1995, 241 s. tabl., il. Wspomnienia zasłużonego duszpasterza polonijnego (1915-1996) z jego pracy w Australii.

Gawroński Andrzej. Zapiski z dwóch światów. Toruń: Biblioteka Uniwersytecka, 2001, 202 s., il., seria: „Archiwum emigracji. Seria Literacka”. Wspomnienia i artykuły wybitnego dziennikarza i działacza polonijnego  Andrzeja Gawrońskiego (1916-1997).

Golski Kathy. Pod opieką przodków. Polsko-australijska rodzina w Papui Nowej Gwinei (Watched by ancestors, 1998). Tłum. Klaudia Michalak-Palarz. Warszawa: Gondawa, 2006, 224 s. Pisane w formie pamiętnika relacje z kilkuletniego pobytu w Papui Nowej Gwinei w latach 80. XX w., spowodowanego wyjazdem męża, polskiego etnografa.

Gotowicz Stanisław. Przeżyć i wrócić. T. 1. Adelaide [s.n.], 1984, 338 s., tabl., il. Pamiętnik z okresu II wojny światowej i pobytu w Australii. Autor (1924-2007) opublikował  dwie powieści w języku angielskim zawierające polskie wątki.

Gross Yoram. Wybrało mnie życie - wspomnienia z czasów okupacji i nie tylko. Kraków: Wydawnictwo Rabid, 2008, 223 s. Wspomnienia z okresu wojny i przyjazdu do Australii. Autor, urodzony w 1926 r. w Polsce, jest znanym australijskim producentem filmów animowanych i autorem książek dla dzieci. Angielskie tłumaczenie pt. „My animated life” zostało opublikowane w Australii w roku 2011.

Iwańczak Stanisław. Czy warto było wracać do Polski. Wspomnienia i refleksje. Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski, 2007, 328 s., tabl., il. Autor, urodzony w 1928 r., przebywał od 1955 r. w Australii, działając w organizacjach polonijnych, szczególnie wspomagając polski ruch „Solidarności”. Po powrocie na stałe do Polski w 1991 r. był m.in. dyrektorem gabinetu ministra w Urzędzie Spraw Kombatanckich.

Kempa Tadeusz. Zapiski emigranta. [Australia]: Nakładem autora, 1985, 118 s. Autor zamieszkały w Hobart był współpracownikiem „Tygodnika Polskiego” i redaktorem wielu publikacji.

Kempa Tadeusz. Emigrancki brulion. [Tasmania]: Nakładem autora, 1989, 190 s.

Kondratowicz-Kordas Leokadia, Polskie serce. Northbridge, W.A.: Access Press, 2000, 290 s. Wydanie w języku angielskim „The Polish heart”, 1989.

Korpowski Bolesław. Śmigłem i piórem: publikacje i wspomnienia. Melbourne: Polish Art Foundation, 1989, 144 s. Autor (1910-1983) lotnik w czasie II wojny światowej osiadł w Australii.

Łukaszewicz Gertruda. Moja emigracja. Warszawa: AgArt, 2000, 199 s., il.

Kochać czy nienawidzić?: fragmenty wspomnień nadesłanych na I konkurs Towarzystwa Polska-Australia. Red. Krystyna Marszałek. Warszawa: Inter-Book, 1993, 116 s. Pamiętniki Polaków osiadłych w Australii po 1980 r.

Miłosz-Williams Hanna. Piegowate szczęście. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 2003, 317 s., il.

Miłosz-Williams Hanna. Oko krokodyla. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2007, 103 s., il. Zawiera głównie szkice na temat spotkań z kulturą Aborygenów.

Na wzburzonych falach życia: praca zbiorowa. Red. Janusz Antkowiak, Mieczysław Drelich. Hobart: Wydano staraniem M. Drelicha, 1995, 607 s., for., mapy, port., rys. Wspomnienia 16 polskich emigrantów osiadłych w Tasmanii, m.in. Mieczysława Drelicha, Leona Paszowskiego i Mariana Kałuskiego.

Nowicki Ryszard. Hrabiego Skórzewskiego poszukiwania miejsca na ziemi i dziennik podróży do Australii. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2010, 299 s., il., bibl. Dziennik podróży odbytej w 2008 r. w Australii do Leona Skórzewskiego, ur. 1933 r., zam. w stanie Queensland, przedstawiający dzieje rodu Skórzewskich po roku 1939.

Paszkowski Lech. Na falach życia. Część I - 1919-1939 - Lata młodzieńcze. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2005, 474 s. Wspomnienia wybitnego działacza polonijnego, dziennikarza i autora prac na temat polonii australijskiej. Książka ma wartość dokumentalną wzbogaconą literackim ujęciem.

Paszkowski Lech. Na falach życia. Część II - 1939-1948 - Lata stracone. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2007, 270 s. Patrz jw.

Perepeczko Agnieszka. Babie lato, czyli bądź szczęśliwa całe życie. Warszawa: Nowy Świat, 2007, 250 s. Wspomnienia aktorki, żony zmarłego w 2008 r. Andrzeja Perepeczki, z pobytu w Australii w latach 1980. i 1990.

Pisarewski Feliks. Sylwetki. Melbourne: Essien, 1996, 304 s., il. Wspom-nienia z okresu okupacji oraz działalności w Australii. Zawiera liczne opisy kontaktów z Polską oraz z Polakami osiadłymi w Australii. Autor urodził się w Warszawie w 1913 r., zmarł w 2006 r. W czasie okupacji działał w Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Po wojnie wyemigrował w 1947 r. do Australii. Kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Zasługi RP (1990 r.).

Polska-Australia, dwie Ojczyzny. Red. i oprac. Krystyna Marszałek. Warszawa: Towarzystwo Polska-Australia; Bis-Press, 1997, 201 s. Zbiór nagrodzonych prac nadesłanych na II konkurs wspomnień z Australii Towarzystwa Polska-Australia.

Rosenberg Jacob. Na wschód od czasu. (East of time, 2005). Warszawa: Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza, 2006, 287 s. Polskie tłumaczenie nagrodzonej w Australii biografii obejmującej lata okupacji w Łodzi i losów rodziny autora (1922-2008) od 1948 r. w Australii. Kontynuacja w „Sun rises West”, 2005.

Sierańska-Syta Katarzyna. Emigracja blues. Warszawa: BGW, 1994, 236 s., il. Wspomnienia nagrodzone w konkursie Szkoły Głównej Handlowej napisane w formie listów do rodziców i przyjaciół z Austrii, Tajwanu i Australii. Książka ukazuje trudne drogi Polaków z okresu emigracji solidarnościowej.

Szczepańska Elżbieta. Zanim przebaczę. Pamiętnik walki i zdrady. Warszawa: Replika, 2009, 352 s. Wspomnienia prześladowanej przez Służbę Bezpieczeństwa PRL działaczki „Solidarności”, która zmuszona była opuścić kraj w 1987 r. Książka zawiera fragmenty dotyczące jej działalności społecznej i polonijnej w Melbourne.

Termiatyczy Stanisław. Ciernista droga przez Syberię i Polskę do Australii i milionów: (kartki z mojego życia). Gdańsk: Bestwin; Sydney: Kangaroo Press, 1999, 177 s. Pamiętnik urodzonego w Polsce w roku 1936 zapaśnika i działacza sportowego osiadłego w Australii, gdzie był znany jako Stan Tream.

Wiciak-Sochnicka. Drewniane motyle. Londyn: Veritas, 1987. Wspomnienia działaczki polonijnej osiadłej w Perth (1910-2008). Wyd. w języku. angielskim „Wooden Buterflies”, 1989.

Winecka Krystyna. Od Stanisławowa do Australii. Cieszyn: OFFSETdruk, [1999], 158 s., il., mapy. Pamiętniki polskiej Żydówki urodzonej w 1928 r., przybyłej po wojnie do Australii.

Wittholz Florian Roman. Lilie dwóch kontynentów. Moja droga do Australii [Kielce]: Florian Wittholz, 2002, 278 s. Bogato udokumentowane wspomnienia działacza szkolnictwa polskiego w Adelajdzie, przedwojennego pracownika MSZ, szefa misji wywiadu polskiego w Belgii i Holandii w czasie II wojny światowej.

Wyrwane drzewa: wspomnienia Polek emigrantek. Fotscray: Australia-Polish Community Services, 2000, 141 s.

Zarębski Jerzy. Dwanaście gorących lat, 1979-1991: wspomnienia i listy z Nigerii, Polski i Australii. [Red Hill, ACT.]: Jerzy Zarębski, 2004, 187 s., il., port. Wspomnienia i relacje działacza „NSZZ „Solidarność m.in. z Australii.

Zoloteńki Zbigniew. Wspomnienia emigranta wcześniej urodzonego. Adelajda: Wydawnictwo Poldruk, 1998, 198 s., il. Zbiór artykułów, które ukazały się w prasie polonijnej w Australii od lat 1960.

Żochowscy Maria i Stanisław. Nasz pamiętnik: 1914-1984. Lublin: Retro, 1994, 334 s. Wyd. 1 Londyn, 1984. Stanisław Żochowski (1908-2003), oficer NSZ i PSZ na Zachodzie, przebywał w Australii od 1950 r. Autor wielu publikacji na tematy historyczno-polityczne.

IV. Podróże

Dworczyk Wojciech. Ludzie australijskiego buszu. Warszawa: Czytelnik, 1989, 398 s., tabl., fot., seria: „Seria z Żaglem”. Obszerne relacje z półtorarocznego pobytu w Australii, opisy życia Aborygenów, także spotkań z Polakami.

Dworczyk Wojciech. W krainie kangurów i koali. Warszawa: Adam, 1995, 186 s., fot., mapy, bibl.

Faron Bolesław.  … z podróży. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne, 2007, 303 s. „Listy z krainy kangurów”, ss. 267-293. Relacje z podróży po Europie i Australii profesora polonistyki. Sylwetka pisarza australijskiego polskiego pochodzenia Petera Skrzyneckiego.

Klub miłośników Australii i Oceanii: 11-01-1984: Poland: XX lat. Bydgoszcz: Klub Miłośników Australii i Oceanii, c. 2004, 135 s., mapy, il. Zawiera historię klubu miłośników Australii działającego w Bydgoszczy oraz relacje z wypraw w latach 1971, 2001, 2003.

Konieczka Leon. Australia. Bydgoszcz: Ventura, 1994, 80 s., fot. Autor (1916-) wydał także nakładem własnym szkice podróżnicze „Na południe”, Bydgoszcz, 2000, oraz „Australia: wspomnienia i przygody autora”, Bydgoszcz, 2001.

Kwiatek Bogdan. 5 lat w 2 lata, czyli Dziennik podróży dookoła świata rozpoczętej w 500-tną rocznicę dotarcia do brzegów Ameryki Santa Marii i Krzysztofa Kolumba. T. 2, Australia i Oceania. Kraków: QuiaTech, 1996, 170 s. tabl., il.

Markuza Biruta. Dziennik z prowincji świata. Poznań, 2009, 202 s. tabl., il, seria: „Naokoło Świata”. Relacja z podróży do Nowej Zelandii, Papui Nowei Gwinei i Australii.

Mocarski Jan. Wspomnienia z podróży do Australii. Pisz: Centrum DrukuGrażyna Maciuk, 2000, 93 s.

Pawlikowska Beata. Blondynka w Australii. Warszawa: Wydawnictwo G+J RBA National Geographic, 2001, 368 s., il. Znana podróżniczka i pisarka dzieli się przeżyciami z pobytu w Australii. Ilustracje autorki.

Pawlikowska Beata.  Blondynka na Tasmanii. Warszawa: Wydawnictwo G+J TBA, National Geographic Polska, 2011, 124 s., tabl., il.

Skwarnicki Marek. Australijska wiosna. Kraków: Znak, 1988, 202 s. Dotyczy pielgrzymki Jana Pawła II i roli Kościoła  katolickiego w Australii. Wydanie 1. Melbourne: Jezuickie Centrum Duszpasterstwa Polskiego, 1987, 424 s.

Strzelecki Paweł Edmund. Pisma wybrane. Oprac. Wacław Słabczynski. Tłum. Jan Flis. Warszawa: PWN, 1960, 270 s., mapa, tabl., il., bibl.

Strzelecki Paweł Edmund. Nowa Południowa Walia (Physical description of New South Wales and Van Diemen’s land, 1845). Tłum. Jan Flis. Warszawa: PWN, 1958, 371 s., mapa, tabl., il.

Tomalik Marek. Australia: gdzie kwiaty rodzą się z ognia. Kraków: Wydawnictwo Otwarte, 2011, 314 s., il., seria: „Otwarte na Świat”. Autor jest dziennikarzem, podróżnikiem, który od 1989 r. odbył sześć wypraw do Australii. Prowadzi stronę www.australia-przygoda.com.

Tomalikowie Kasia i Marek. Australia, moja miłość: dziennik podróży. Bielsko-Biała: Pascal, 2000, 126 s., il. Relacja z rocznej podróży poślubnej po Australii. Pierwsza nagroda w konkursie Towarzystwa Polska-Australia w 1996 r.

Wolanowski Lucjan. Ocean nie bardzo Spokojny. Warszawa: Czytelnik, 1967, 537 s., il., mapa. Wrażenia z podróży po krajach w rejonie Oceanu Spokojnego, m.in. na temat Australii. Autor (1920-2006), dziennikarz, podróżnik, tłumacz był jednym z najbardziej znanych popularyzatorów Australii w Polsce w okresie lat 1960. - 1980.

Wolanowski Lucjan. Poczta do Nigdy-Nigdy. Warszawa: Czytelnik, 1989, 508 s., il., seria: „Seria z Żaglem”. Wydanie 5 uzupełnione. Książka podróżnicza na temat Australii o największej liczbie wznowień. Wydanie 1 w 1968 r.

V. Utwory beletrystyczne

Armstrong Diane. Empire day. Londyn et al.: Fourth Estate, 2011, 506 s. Powieść osnuta na kanwie przeżyć emigrantów z Europy, w tym wielu  emigrantów z Polski. Akcja tej powieści rozgrywa się w Sydney w roku 1947. Autorka urodzona w Polsce, od 1947 r. mieszka w Australii. Jest autorką powieści o okupacji niemieckiej w Polsce „Nocturne”, 2008, oraz „A winter journey”, 2005, wydanej w języku polskim pt. „Podróż zimowa”, 2007, osnutej wokół mordu w Jedwabnem.

Bamburowicz Wenanty (ps. lit.). Słowianin, wieczny tułacz: opowiadania. Kraków: Arcana, 1998, 233 s. Opowiadania m.in. o Polakach w Australii. Autor urodzony w 1951 r., od 1984 r. mieszka w Australii, obecnie w Melbourne.

Bamburowicz Wenanty (ps. lit.). Misja Polaka między obrotami ziemi: opowiadania. Kraków: Arcana, 2007, 213 s. Opowiadania o polskiej tożsamości, m.in. o Polakach w Australii. Autor urodzony w 1951 r., od 1984 r. mieszka w Australii, obecnie w Melbourne. Wydanie 1, Melbourne, 2005.

Billabong: poezja australijska. Wybór i tłum. Ludwika Amber. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2001, 202 s. Wybór poezji australijskiej drugiej połowy XX w., autorów aborygeńskich, angloaustralijskich i poetów emigrantów. Przekładów i wyboru dokonała Ludwika Amber, polska poetka od 1982 r. mieszkająca w Australii.

Burton Agnieszka. Powrót do Edenu. Zakrzewo: Wydawnictwo Rapid, 2011, 286 s. Debiut powieściowy absolwentki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu od 2003 r. zamieszkałej w Melbourne. Na kanwie przeżyć bohaterki Anny polskiej dziewczyny, która za miłością podążyła do Australii, obecny wątek kultury aborygeńskiej.

Chabiera Anna. Przygoda na antypodach.  Kielce: Wydawnictwo Poligraf, 2008, 168 s. Tłem powieści, debiutu autorki, poza Nową Zelandią, są najważniejsze atrakcje Australii, ze świętą górą Aborygenów włącznie.

Chciuk Andrzej. Emigrancka opowieść. Londyn: Polska Oficyna Kulturalna, 1975, 333 s.

Chciuk Andrzej. Trzysta miesięcy. Toronto: Polski Fundusz Wydawniczy w Kanadzie, 1983, 320 s. Obie powieści są literackim opracowaniem materiału faktograficznego z życia społeczności polskiej w Australii lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. Autor (1920-1978) był najwybitniejszym polskim pisarzem emigracyjnym w Australii.

Gawroński Andrzej. Z kangurem pod rękę. Melbourne: Nakładem Kabaretu Satyrycznego „Perskie oko”, 124 s., il. Zbiór satyrycznych utworów pisanych i wygłoszonych przez Autora w Australii. Zawiera „Rozmyślania wstępne” o działalności satyryków polonijnych.

Gawroński Andrzej. Do góry nogami. Melbourne: Contal Co., (1982?). 128 s., ilustracje: Marek Przybylski, karykatura: Andrzej Dziatlik.

Kaczmarski Jacek. Plaża dla psów. Warszawa: Muza, 1998, 452 s., fot. Powieść obyczajowa o losach emigrantów przybyłych z Europy w latach 1990. do Australii. Autor (1957-2004) poeta, prozaik, piosenkarz - bard „Solidarności” przebywał na emigracji w Australii w latach 1980., a w 1995 r. osiedlił się tam z rodziną.

Kufer literacki. Red. Lila Zarnowski. Melbourne: Leros Press; Melbourne University, 2001, 113 s. Plon konkursu literackiego im. Andrzeja Gawrońskiego wśród Polonii australijskiej.

Larken Robert. Miłość emigrantki, czyli prawo bumeranga. Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski, 2006, 161 s. Powieść - wspomnienie ukazuje poetkę i pisarkę Liliannę Radzyńską (1938-2005), z którą autor zaprzyjaźnił się w jej ostatnich miesiącach życia. Robert Larken jest pseudonimem literackim pisarza, który zadebiutował książką „Podróż do miłości” (Kraków 2003).

Romanowski Władysław. Zaginiony czas. Powieść australijska. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna, 1978, 192 s. Powieść o emigrantach, głównie Polakach, osiadłych po II wojnie światowej w Australii.

Rydzyńska Liliana. Stracone światy... Odzyskane światy.  T. 1. Melbourne: Puma Press, 2003, 382 s. T. 2  Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski, 2003, 465 s. Opowieści o emigrantach w Australii, z uwzględnieniem stosunków polsko-żydowskich. Obraz życia autorki w Australii, Polsce i Izraelu. Autorka (1938-2005) mieszkała w Sydney i Melbourne.

Shymansky Les (Leszek Szymański). Escape to tropics. London: B. Świderki - Publishers, 1964, 125 s. Zbiór opowiadań częściowo umiejscowionych w Australii. Autor zbioru był redaktorem naczelnym tygodnika „Współczesność”. W roku 1958 wyjechał do Indii, a następnie do Australii.

Skrzynecki Peter. Immigrant chronicle. St. Lucia, Qld.: University of Queensland Press, 1975, 82 s. Klasyczny obecnie zbiór wierszy na temat doświadczeń imigrantów z Europy Centralnej. Autor urodzony w roku 1946, przybył do Australii w 1949 r. Należy do najwybitniejszych pisarzy etnicznych w Australii.

Skrzynecki Peter. The Polish immigrant: migrant poems (1972-1982). Brisbane: Phoenix Publications, 1982, 79 s.

Skrzynecki Peter. The beloved mountain. Sydney: Hale & Iremonger, 1987, 214 s. Współczesna opowieść o tragicznych losach nauczyciela. Zawiera wiele wątków polonijnych.

Skrzynecki Peter. The cry of the goldfinch. Sydney: Anchor, 1996, 220 s. Powieść o Polaku, który po pobycie na robotach w Niemczech przybywa do Australii, gdzie wiedzie podwójne życie w polskim środowisku.

Skrzynecki Peter. Wróbli ogród (The sparrow garden, 2004). Tłum. Marianna Łacek. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne, 2007, 326 s., fot. Autor przedstawia losy własnej rodziny, przybyłej do Australii w 1949 r., typowej dla pokolenia powojennych emigrantów. Zawiera wstęp Bolesława Farona.

Skrzynecki Peter. Bezdomne psy (The wild dogs, 1987). Tłum. Marianna Łacek. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne, 2005, 220 s. Zbiór opowiadań ukazujących proces wzrastania emigrantów z Europy w społeczność australijską w latach 50. ubiegłego wieku.

Skrzynecki Peter. Stary świat - nowy świat. Old world - new world. Tłum. Marianna Łacek. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne, 2009, 180 s. Dwujęzyczny wybór wierszy.

Szymanski Leszek. On the wallaby track. London: Poets’ and Painters’, 1967, 165 s. Akcja powieści, której bohaterem jest Polak, rozgrywa się w Australii.

Szymanski Leszek. Living with the weird mob. Los Angeles: Trident International Book Publishers, 1973, 177 s. Doświadczenia polskiego emigranta w Australii, USA i na Filipinach.

Zielona zima: antologia poezji i prozy polskiej w Australii. Wybór, wstęp, oprac. Ludwika Amber. Lublin: Norbertinum, 1997, 465 s.

Zielonka Jerzy. Antypody. Warszawa: Muza, 1998. Akcja powieści rozgrywa się we współczesnej Australii wśród emigrantów, głównie z Polski.