Gratuluję pomysłu poświęcenia w całości Dodatku Specjalnego do „Biuletynu Migracyjnego” tematyce Polonii, migracji i wielokulturowości w Australii. Cieszę się, że ubiegłoroczny udział pracowników naukowych Ośrodka Badań nad Migracjami UW w seminariach, zainspirowanych i współorganizowanych przez Ambasadę RP w Canberrze, zaowocował publikacją, która niewątpliwie ożywi zainteresowanie tą tematyką w Polsce i stanie się elementem dyskusji na temat migracji i wielokulturowości w kręgach naukowych w Europie i Australii.

Seminaria odbyte w czterech ośrodkach uniwersyteckich (Hobart, Sydney, Melbourne, Canberra) na przełomie listopada i grudnia ubiegłego roku z udziałem pracowników OBM należały niewątpliwie do najważniejszych wydarzeń promujących polską naukę w Australii w okresie polskiej Prezydencji. Sukces tych konferencji oraz obecność najwybitniejszych ekspertów australijskich byłyby niemożliwe bez współpracy z Australijskim Instytutem Spraw Polskich kierowanym przez prof. Jana Pakulskiego. Historia i zmiany zachodzące w Polonii australijskiej stanowiły jeden z wiodących tematów referatów i dyskusji w ramach cyklu seminariów.

Dzieje polskiej społeczności w Australii stanowią ciekawy przypadek emigracji politycznej i migracji stosunkowo dużej liczby Polaków, którzy po II wojnie światowej zdecydowali się budować nowy rozdział w swoim życiu na dalekim kontynencie niedoświadczającym dotąd znaczącej obecności polskiej. Ta prawie sześćdziesięciotysięczna grupa Polaków - przybyła w latach 1947-52 - zbudowała bardzo prężną strukturę organizacji politycznych, społecznych, kulturalnych, które miały m.in. pomóc zachować łączność z polską tradycją i dziedzictwem przodków. I rzeczywiście, Polonia australijska bardzo dobrze zdała egzamin ze swoich ideałów niepodległościowych, udzielając szerokiej i długotrwałej pomocy dla ruchu „Solidarności” i przemian demokratycznych w Polsce.

Równocześnie społeczność polska skutecznie zaadaptowała się do środowiska australijskiego w wymiarze zawodowym i indywidualnym, biorąc czynny udział w życiu politycznym i intelektualnym. W niewielu krajach Polonia cieszy się takim uznaniem, jak w Australii.

Jednym z najlepszych tego przykładów jest postać wybitnego socjologa polskiego pochodzenia, prof. Jerzego Zubrzyckiego, uczestnika „bitwy o Polskę” i spadkobiercy tradycji Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Stworzył on koncepcję wielokulturowości, dzięki której zerwano z dominacją „polityki białej Australii” na rzecz zasad pluralizmu kulturowego, tolerancji i poszanowania dla odmienności. Polska myśl socjologiczna, sięgająca tradycji Floriana Znanieckiego, wywierała istotny wpływ na rozwój australijskich nauk społecznych - dzięki m.in. profesorom Jerzemu Smoliczowi, Andrew Jakubowiczowi, Adamowi Jamrozikowi i Janowi Pakulskiemu. George Wojak należał do wybitnych przewodniczących Federacji Rad Społeczności Etnicznych, a dr Sev Ozdowski był Komisarzem ds. Praw Człowieka. Znamienne jest, że wielokulturowość stała się nie tylko elementem oficjalnej polityki i przedmiotem badań akademickich, lecz wpłynęła także na nowe podejście do zjawisk społecznych oraz na styl życia współczesnych Australijczyków, sytuując ten kraj na wyjątkowej pozycji w skali globalnej.

Jest więc rzeczą istotną, aby Polacy w Australii, już nie emigranci, ale członkowie grupy etnicznej, poprzez działania instytucjonalne i indywidualne aktywnie uczestniczyli w dyskusji i polityce wielokulturowości, której to powodzenie leży w interesie dalszego rozwoju polskiej społeczności. Obecność wielu młodych badaczy polsko-australijskich w trakcie wspomnianych wyżej seminariów napawa nadzieją, że prace współtwórców idei pluralizmu kulturowego będą kontynuowane. Z drugiej strony, analiza złożonych zjawisk demograficznych i migracyjnych zachodzących w Europie, w których swój udział mają też Polacy, stanowić może cenny wkład do australijskiej debaty na temat wyzwań, jakie niosą współczesne procesy modernizacyjne.

Dlatego pragnę wyrazić podziękowanie prof. dr. hab. Markowi Okólskiemu i jego współpracownikom za promocję polskiej i europejskiej myśli naukowej wśród ich partnerów australijskich. Jestem przekonany, że odbyte seminaria oraz niniejsza publikacja rozpocznie nowy okres w międzynarodowych dyskusjach na temat migracji i wielokulturowości.

Canberra, styczeń 2012